Lịch sử mệnh lý học truyền thống

Trong thời kỳ cổ đại, khoa mệnh lý học được coi là phái học cửu lưu (chín tầng lớp tầm thường ngoài quan lại, vua chúa), không được tiến bước vào bậc thềm của đại nhã. Từ đó, người sáng lập ra khoa mệnh lý học thường dùng ngôn từ thâm sâu, ảo diệu khiến hậu thế phải truy tìm căn nguyên một cách vất vả, vì mệnh lý gia sợ tiết lộ thiên cơ, học thuật hoặc e dè bị liệt vào giới bàng môn tà đạo nên không dám công khai trước công chúng. Dù thế nào đi nữa, xuất phát từ lịch sử lâu đời của tứ trụ luận mệnh thì chúng ta cũng phải thừa nhận là khoa mệnh lý học này là một bộ môn không mang tính thần bí.

Vương Sung (王充) (27-97) là nhà vô thần luận, nhà triết học duy vật nổi tiếng thời Đông Hán, tự là Trọng Nhiệm (仲任), người ở Cối Kê, tỉnh Chiết Giang.

Kể từ khi học giả Vương Sung đề ra thuyết khí bẩm, đền thời nhà Thanh, kho mệnh lý học đã trải qua 1.800 năm hình thành và phát triển, có thể chia thành 3 thời kỳ rõ rệt: từ tác phẩm Luận Hành thời Hán đến tác phẩm Lý Hư Trung mệnh thư thời Đường là “thời kỳ thai nghén”; từ Lý Hư Trung đến Tam Mệnh Thông Hội thời Minh là “thời kỳ xây dựng” hệ thống; từ Tam Mệnh Thông Hội đến thời nhà Thanh là “thời kỳ hoàn thiện”. Quan đó ta thấy lịch sử hình thành của mệnh lý học khá lâu đời và có quy mô vô cùng to lớn.

I. THỜI KỲ HÌNH THÀNH

1. Thời Đông Hán:

VƯƠNG SUNG

Thời Đông Hán, Vương Sung phải mất 30 năm mới hình thành tác phẩm Luận Hành, đây là cơ sở hình thành nền tảng tứ trụ. Ông cho rằng vận mệnh của con người là do thời điểm tinh cha huyết mẹ kết hợp mà thành. Vận mệnh của con người có thể chia thành hai loại: Thọ mệnh (sinh tử, thọ yểu) và Lộc mệnh (giàu nghèo, sang hèn).

QUẢN LẠC
Cổ xưa đã có các bộ môn thuật số tính quẻ, trạch nhật,… vận dụng chiêm đoán vào từng việc, vận số của cả đời người. Trong sách sử đã sớm ghi chép nhiều về Quản Lạc thời Tam Quốc, ông có biệt tài dự trắc về số mệnh con người, trăm sự trúng cả trăm.

2. Thời Nam Bắc Triều

ĐÀO HOẰNG CẢNH

Ông là nhà tư tưởng Đạo gia thời kỳ Nam Bắc triều, tác phẩm y học Tam Mệnh Sao Lược của ông là một cuốn luận mệnh, đến nay đã thất truyền, trong sách Lộc Mệnh Biện của Tống Liêm thời Minh có nhắc đến quyển này.

Đào Hoằng Cảnh, tự Thông Minh, hiệu Hoa Dương Ẩn Cư, người Đơn Dương, Mạt Lăng (nay là Giang Tô, Nam Kinh). Ông là nhà y dược trứ danh thời Nam Bắc Triều ở Trung Quốc, người thứ nhất chỉnh lý hệ thống bản thảo học của y học sử Trung Quốc.

3. Thời nhà Tùy

TIÊU CÁT

Tiêu Cát là công thần khai quốc triều Tùy, sáng tác Ngũ Hành Đại Nghĩa. Ông là người tinh thông mệnh lý, tính được thời gian Tùy Văn Đế tạ thế. Cuốn sách này thu thập được toàn bộ các luận thuật của ngũ hành từ thời Tiên Tần đến thời nhà Tùy, là kinh điển quan trọng về ngũ hành, là nền tảng thiết yếu của mệnh lý tứ trụ.

4. Thời nhà Đường

LÃ TÀI

Trong thời nhà Đường, học giả Lã Tài viết tác phẩm Từ Lộc Mệnh lấy trụ năm là xuất phát điểm, đưa ra phân tích ví dụ năm sinh tháng đẻ của năm vị hoàng đế, như Tần Thủy Hoàng, lấy thần sát làm phương pháp luận mệnh chủ yếu. Tuy nhiên, phương pháp của ông còn thiếu tính hệ thống.

LÝ HƯ TRUNG

Lý Hư Trung làm tới chức quan Ngự Sử thời Trung Đường, phương pháp mệnh lý của ông vô cùng tinh thâm. Tác phẩm Lý Hư Trung Mệnh Thư của ông là sự kiện quan trọng thứ nhất đánh dấu sự hình thành hệ thống tứ trụ được ra đời.

II. THỜI KỲ XÂY DỰNG

1. Thời Bắc Tống

QUÁCH PHÁC

Cuốn sách Ngọc Chiếu Định Chân Kinh có thể là tác phẩm của người thời cuối Đường đầu nhà Tống, mượn danh Quách Phác. Tứ Khố Toàn Thư đề yếu cho rằng phần chú văn của tác phẩm này có thể là sáng tác của Trương Ngung, mượn danh Quách Phác đời Tấn.

Quách Phác là một nhân vật lịch sử được người đời tôn xưng là ông tổ của thuật phong thủy Trung Hoa.

LẠC LỘC TỬ

Lạc Lộc Tử Tam Mệnh Tiêu Tức Phú ra đời vào thời nhà Tống. Lạc Lộc Tử và Quỷ Cốc Từ là hai nhân vật cùng thời. Phương pháp đoán mệnh của ông được nhiều người biết đến, có tầm ảnh hưởng ngang với Quỷ Cốc Tử. Nhưng cũng có người cho rằng Lạc Lộc Tử là Đào Hoằng Cảnh.

2. Thời kỳ Nam Tống

TỪ TỬ BÌNH

Vào thời Nam Tống, Từ Đại Thăng đem mệnh lý học của Từ Tử Bình biên soạn thành cuốn Uyên Hải Tử Bình. Đây là sự kiện quan trọng thứ hai trong lịch sử hình thành và phát triển của mệnh lý học. Hệ thống bát tự luận mệnh từ đó được hình thành.

Từ Tử Bình nhân vật được cho là đã phát minh ra hệ thống bát tự hiện nay- 

nên người đời gọi là Bát Tự Tử Bình

3. Thời nhà Minh

VẠN DÂN ANH

Tác phẩm Tam Mệnh Thông Hội là sáng tác của Vạn Dân Anh thời nhà Minh, cuốn sách đánh dấu việc hệ thống lý luận bát tự được xây dựng. Đây là công trình có sức tổng hợp lớn về mệnh lý, là tư liệu quan trọng để người đời sau tham cứu và học tập.

TÂY SONG LÃO NHÂN

Tác phẩm Lan Đài Diệu Tuyển của Tây Song lão nhân thời Minh là một phái sinh từ mô hình mệnh lý của Lý Hư Trung. Cuốc sách chuyên chú vào nạp âm trong mệnh lý tứ trụ. Về sau, cuốn sách này được thu nạp vào cuốn Tinh Bình Hải Hội.

III. THỜI KỲ HOÀN THIỆN 

Cuối thời Minh và trải suốt thời kỳ nhà Thanh

TRƯƠNG NAM

Tác phẩm Thần Phong Thông Khảo của Trương Nam, tự Thần Phong thời nhà Minh, ông vốn là quan Lang Trung, nghiên cứu mệnh lý tứ trụ hơn 40 năm, cuốn sách được hoàn thành khi ông 70 tuổi, ông sử dụng ngôn từ đơn giản để giải thích rất nhiều ca quyết, phú văn của mệnh lý học.

LƯU BÁ ÔN

Trích Thiên Tủy của Lưu Bá Ôn còn có tên gọi khác là Tống Kinh Đồ Trước, được tiến sĩ Nhậm Thiết Tiều đời nhà Thanh bình chú, lấy tên gọi là Trích Thiên Tủy Giản Vi. Đầu thời Minh, nhà chính trị gia Tống Liêm biên soạn quyển Lộc Mệnh Biện, là một trước tác tổng kết có hệ thống về lịch sử mệnh lý học.

THẨM HIẾU CHIÊM

Tác phẩm Tử Bình Chân Thuyên của Thẩm Hiếu Chiêm chuyên luận về lý luận hạt nhân của Uyên Hải Tử Bình, khiến cho những chỗ uyên áo của mệnh lý được sáng tỏ. Người đọc qua đó được sáng tỏ được lý luận, vận dụng một cách dễ dàng. Đây là một trước tác đỉnh cao của luận mệnh.

DƯ XUÂN ĐÀI, TỪ NHẠC NGÔ

Trước tác mệnh lý giang hồ thời Minh là Lan Giang Võng được Dư Xuân Đài bình chú, Từ Nhạc Ngộ có tác phẩm là Tạo Hóa Nguyên Nhược, sau được bổ xung đổi tên thành Cùng Thông Bảo Giám. Đây là một tác phẩm mệnh lý có tính đột phá, dùng phương pháp Điều Hậu để luận mệnh, các tầng thứ luận mệnh được dần dần hình thành.

IV. THỜI KỲ HIỆN NAY LÀ HOÀN TOÀN THẤT VỌNG

Tiêu chuẩn bát tự luận tử bình ngày càng giảm xuống

Tử Bình bát tự từ phát minh thiên can địa chi đến đời Tống Từ Tử Bình vứt bỏ NGŨ TINH mà độc lập thiên can địa chi chi sinh, khắc, chế, hóa, hội, hợp, hình, xung, ngũ hành chi vượng, mạnh, thứ, yếu, cho đến bây giờ, ít nhất cũng có ngàn năm lịch sử.  

Lẽ ra phải ngày càng hoàn thiện mới đúng. Nhưng lấy thu được từ quan sát của bản thân, tiêu chuẩn tử bình mệnh lý có một ngày giảm dần. Mấy năm trước, một số nhà mệnh lý bát tự, buộc tội bình thường vô dụng mà chuyển sang học tử vi đấu số. Lại có luận tử bình học giả hiện đại, ngay cả ngũ hành cơ bản vượng nhược, có căn không rễ và các khái niệm cơ bản khác cũng sai trăm phần trăm, có thể nói ngay cả trình độ học sinh tiểu học cũng chưa đạt tới, tự xưng là mệnh lý đại sư Vân Vân. Nếu cứ tiếp tục như vậy, Tử Bình không làm cho người ta hoài nghi vô dụng mới là lạ.